Wybór materiału izolacyjnego w budownictwie, zwłaszcza w sektorach rolniczym, przemysłowym i chłodniczym, ma kluczowe znaczenie dla efektywności energetycznej, trwałości konstrukcji oraz zrównoważonego rozwoju. Dwa popularne materiały – ekstrudowany polistyren (XPS AGRO) i poliizocyjanuran (PIR) – oferują wysoką izolacyjność termiczną, ale różnią się pod względem właściwości fizycznych, chemicznych i środowiskowych. Niniejsze porównanie opiera się na aktualnych danych naukowych z lat 2023–2025, biorąc pod uwagę rzeczywiste warunki eksploatacji, takie jak wilgotność, niskie temperatury i obciążenia mechaniczne. Analiza pokazuje, że wybór między XPS AGRO a PIR zależy od specyfiki zastosowania: PIR wyróżnia się niską przewodnością cieplną w warunkach laboratoryjnych, podczas gdy XPS AGRO oferuje większą stabilność w środowiskach wilgotnych i zimnych.
Współczynnik przewodzenia ciepła (λ) jest podstawowym parametrem oceniającym efektywność izolacyjną. W warunkach laboratoryjnych (przy +24°C) PIR osiąga niższą wartość λ (0,021–0,028 W/mK), co daje wyższą wartość oporu cieplnego (R) w porównaniu do XPS AGRO (λ ≈ 0,033 W/mK). Jednak w rzeczywistych warunkach, szczególnie w klimacie polskim z niskimi temperaturami (poniżej 15°C) i wysoką wilgotnością, XPS AGRO wykazuje lepszą stabilność. Badania z 2023 r. wskazują, że przy –10°C λ dla XPS AGRO spada do ≈ 0,024 W/mK, podczas gdy dla PIR wzrasta do ≈ 0,072 W/mK z powodu kondensacji gazów wypełniających komórki. To sprawia, że XPS AGRO jest bardziej efektywny w zimowych warunkach, minimalizując straty ciepła i ryzyko kondensacji pary wodnej.
W długoterminowej perspektywie (ponad 10 lat) PIR może tracić właściwości z powodu dyfuzji gazów (np. pentanu), co podnosi λ do 0,028–0,029 W/mK, podczas gdy XPS, wypełniony głównie CO₂ i powietrzem, zachowuje stabilność. Dla zastosowań agroprzemysłowych, gdzie wilgotność przekracza 80%, XPS AGRO zapewnia lepszą ochronę termiczną przez cały rok.
Oba materiały mają strukturę zamkniętokomórkową, ale XPS AGRO wykazuje wyższą odporność na absorpcję wilgoci dzięki jednorodnej strukturze powstałej w procesie ekstruzji, tworzącej naturalną "skórkę" ochronną. PIR wymaga dodatkowych okładzin (facers), które mogą ulec uszkodzeniu, umożliwiając penetrację wody i obniżając izolacyjność o nawet 20–30% po ekspozycji na wilgoć. Badania z 2024 r. potwierdzają, że XPS AGRO absorbuje mniej niż 0,3% wody objętościowo, co czyni go idealnym do bezpośredniego kontaktu z woda, np. w dachach rolniczych narażonych na kondensację.
W warunkach agroprzemysłowych, gdzie występuje wysoka wilgotność i ryzyko pleśni, XPS AGRO minimalizuje degradację, podczas gdy PIR może wymagać dodatkowych barier paroszczelnych, zwiększając koszty instalacji.
XPS AGRO oferuje wyższą wytrzymałość na ściskanie (300 kPa), co jest ponad dwukrotnie wyższe niż w przypadku PIR (120–150 kPa). To czyni XPS AGRO bardziej odpowiednim do zastosowań pod obciążeniem, takich jak dachy narażone na śnieg, wiatr czy konstrukcje wsporcze w halach przemysłowych. PIR jest bardziej kruchy i podatny na pęknięcia pod naciskiem, co ogranicza jego użycie w dynamicznych środowiskach.
W testach z 2024 r. XPS AGRO wykazał minimalne odkształcenia pod długotrwałym obciążeniem, co zapewnia trwałość na lata w sektorze rolniczym.
Bezpieczeństwo pożarowe to kontrowersyjny aspekt. PIR ma wyższą klasę reakcji na ogień (często B-s1,d0), ale w pożarach może wydzielać toksyczne gazy, takie jak cyjanowodór i tlenek węgla, co było czynnikiem w tragedii Grenfell Tower (2017). XPS AGRO, z klasą E (samogasnące), twardnieje pod wpływem ognia i emituje mniej toksyn, co poprawia bezpieczeństwo w zamkniętych przestrzeniach. Aktualne badania z 2025 r. wskazują, że XPS AGRO jest preferowany w aplikacjach wymagających stabilności termicznej bez dodatkowych okładzin łatwopalnych.
PIR powstaje w reakcji chemicznej z gazami, wymagając facerów do stabilizacji, co może prowadzić do utraty właściwości przy uszkodzeniach. XPS AGRO jest produkowany przez ekstruzję pod wysokim ciśnieniem, tworząc jednorodną strukturę bez dodatkowych warstw, co zapewnia lepszą odporność na starzenie. W perspektywie 50 lat XPS AGRO zachowuje 90–95% początkowej izolacyjności, podczas gdy PIR może spaść do 70%.
XPS AGRO jest w pełni recyklowalny, co wpisuje się w unijne dyrektywy zrównoważonego budownictwa (np. Green Deal 2030), podczas gdy PIR często kończy na składowiskach z powodu trudnego rozkładu. Produkcja XPS AGRO zużywa mniej energii, a jego lekkość redukuje emisje CO₂ podczas transportu. W 2025 r. badania podkreślają, że XPS AGRO wspiera gospodarkę obiegu zamkniętego, minimalizując wpływ na środowisko.
XPS AGRO umożliwia klejenie warstw dla większych grubości, co jest przydatne w niestandardowych projektach. PIR jest preferowany w aplikacjach wymagających minimalnej grubości, ale XPS AGRO lepiej sprawdza się w otwartych instalacjach agroprzemysłowych.
Czy XPS AGRO jest lepszy niż PIR? PIR przewyższa w początkowej izolacyjności w suchych, ciepłych warunkach, ale XPS AGRO oferuje większą stabilność w wilgotnych, zimnych i obciążonych środowiskach, z lepszą ekologicznością i trwałością. Dla sektora agroprzemysłowego XPS AGRO stanowi optymalny wybór, zapewniając długoterminowe oszczędności i bezpieczeństwo.
Źródła:
