PUR czy PIR, a może XPS AGRO? Porównanie Materiałów Izolacyjnych
Sep 7, 2025
PUR – skąd się wziął i po co?
Historia:
Poliuretany (PUR) opracował w latach 30. XX w. niemiecki chemik Otto Bayer w laboratoriach IG Farben. Podczas II wojny światowej Niemcy zaczęli wykorzystywać PUR jako substytut trudno dostępnej gumy – m.in. w powłokach, lakierach i elementach technicznych. Po wojnie technologia szybko rozwinęła się w USA i Europie Zachodniej.
Pierwsze zastosowania:
PUR okazał się niezwykle wszechstronny – w zależności od proporcji składników mógł być elastyczny (pianki miękkie) lub sztywny (pianki twarde).
Pianki sztywne PUR → izolacje termiczne w lodówkach, zamrażarkach i budownictwie.
Na poziomie chemicznym:
PUR powstaje w reakcji polioli z izocyjanianami, tworząc wiązania uretanowe. Dodatek odpowiednich spieniaczy i modyfikatorów pozwala kształtować jego elastyczność i strukturę.
Ewolucja do PIR
PUR zapewniał świetną izolacyjność, ale miał ograniczoną odporność na ogień i wysoką temperaturę. Dlatego w latach 60.–70. powstał PIR (poliizocyjanurat) – z większą zawartością izocyjanianów, co prowadzi do powstawania stabilnych pierścieni izocyjanuratowych w strukturze polimeru.
Dzięki temu PIR uzyskał:
lepszą odporność ogniową,
większą stabilność termiczną,
jeszcze niższą przewodność cieplną niż klasyczny PUR.
Można więc podsumować:
PUR → materiał bazowy, stworzony dla pianek elastycznych i sztywnych, stosowany od gąbek po izolacje.
PIR → wyspecjalizowana odmiana sztywnej pianki PUR, zaprojektowana stricte pod kątem izolacyjności cieplnej i odporności ogniowej.
Kluczowe różnice w filozofii powstania PUR, PIR i XPS AGRO
PUR → PIR: od początku tworzony z myślą o wszechstronności i wysokiej izolacyjności, ale wymagający suchych warunków i zabezpieczenia przed wilgocią oraz UV. PIR to ulepszona wersja PUR – lepsza odporność na ogień i niższa λ (lambda), ale nadal ta sama wrażliwość na wilgoć.
XPS AGRO: od początku rozwijany jako hydrofobowy, niezatapialny materiał wypornościowy. W budownictwie naturalnie znalazł zastosowanie wszędzie tam, gdzie pojawia się kontakt z wodą i mrozem.
PIR – geneza i właściwości molekularne
Historia:
PIR powstał w latach 60.–70. jako rozwinięcie technologii PUR. Celem było zwiększenie odporności ogniowej i stabilności termicznej. Materiał projektowano do lekkich, sztywnych płyt o bardzo niskiej przewodności cieplnej – nie do pracy w wilgoci.
Na poziomie molekularnym:
PIR to polimer tworzony w reakcji polioli i izocyjanianów, z przewagą izocyjanianów. W efekcie powstają pierścienie izocyjanuratowe, które podnoszą odporność cieplną.
Struktura PIR jest jednak:
nieregularna,
cienkościenna,
częściowo otwartokomórkowa.
To sprawia, że bez dodatkowych barier PIR łatwo chłonie wilgoć i przepuszcza gazy.
XPS AGRO – geneza i właściwości molekularne
Historia:
Technologię ekstrudowanego polistyrenu (XPS) opracowała firma Dow Chemical w latach 40. XX w. Początkowo służył do produkcji pontonów i tratw ratunkowych – dzięki swojej lekkości, niezatapialności i odporności na wodę i duże wahania temperatury. Dopiero później znalazł zastosowanie w budownictwie jako izolacja termiczna.
Na poziomie molekularnym:
XPS AGRO powstaje w procesie ekstruzji polistyrenu z dodatkiem gazów spieniających. Rezultatem jest struktura zamkniętokomórkowa o regularnych i grubych ściankach komórek.
To zapewnia:
bardzo niską nasiąkliwość,
odporność na migrację pary wodnej,
stabilność parametrów nawet przy długotrwałym kontakcie z wodą i dużymi amplitudami temperaturowymi.
Podsumowanie historyczno-chemiczne
PIR → ulepszona wersja PUR, o wyższej odporności termicznej i ogniowej. Stworzony z myślą o izolacjach w suchych warunkach. Struktura cienkościenna i nieregularna sprawia, że sam w sobie nie jest hydrofobowy. Dlatego wymaga dodatkowych barier – np. folii aluminiowej czy laminatów.
XPS AGRO → od początku projektowany jako materiał hydrofobowy. Jego regularna, zamkniętokomórkowa struktura sprawia, że jest odporny na wodę, wilgoć, mróz i nagłe zmiany temperatury. Dlatego znajduje zastosowanie w trudnych warunkach – w budynkach rolniczych, chłodniczych i przemysłowych.
Wniosek praktyczny
To nie jest kwestia „lepszy–gorszy”.
PIR → doskonała izolacja w suchych warunkach.
XPS AGRO → niezastąpiony w środowisku wilgotnym o skrajnych amplitudach temperaturowych i pod obciążeniem.
Używane niezgodnie z przeznaczeniem mogą jednak zawieść – wtedy to faktycznie jest bardziej „biznes niż użyteczność”.
Można więc powiedzieć:
PIR został przystosowany do wilgoci poprzez dodatkowe zabezpieczenia, ale jego naturalnym środowiskiem pracy jest suchość.
XPS AGRO został stworzony z myślą o wilgoci i tam sprawdza się najlepiej – bez dodatkowych zabiegów.
Oba materiały są świetnymi izolacjami, ale ich historia, chemia i fizyka sprawiły, że naturalnie „pasują” do różnych zastosowań.
